slaskie.travel
Gliwice należą do starych miast śląskich, których układ urbanistyczny w centrum zachował jeszcze kształt z czasów średniowiecznej lokacji. Nie znamy dokładnej daty nadania Gliwicom praw miejskich, ale nastąpiło to prawdopodobnie jeszcze w XIII wieku. W XIV stuleciu miasto nad Kłodnicą otoczyły mury. Chroniły one kwadratowy rynek z ratuszem i nieodległym kościołem Wszystkich Świętych. Układ ulic przypominał szachownicę. Wszystko to zachowało się do dziś w prawie niezmienionym stanie. Zapraszamy na wycieczkę po Gliwicach od strony architektonicznej. To jednak nie wszystko czym miasto pod może się pochwalić. Zapraszamy do lektury!
Sercem miasta jest od najdawniejszych czasów kwadratowy rynek z ratuszem pośrodku. Ten murowany budynek został wzniesiony już w XV wieku, ale do dziś zachował się głównie efekt XVIII- i XIX-wiecznych odbudów i modernizacji. Rynek otaczają kamienice z podcieniami. Po zachodniej stronie rynku znajduje się fontanna z 1794 roku. Przedstawia ona Neptuna siedzącego na delfinie. Fontannę postawiono z okazji otwarcia Kanału Kłodnickiego, aby podkreślić łączność Gliwic z miastami bałtyckimi. Z każdego rogu rynku wybiegają po dwie ulice, które krzyżują się pod kątem prostym. W ten sposób całe miasto tworzy charakterystyczną szachownicę. Tradycyjne nazwy ulic mówią nam o dawnych zajęciach ich mieszkańców. Są tu więc m.in. Tkacka, Bednarska czy Krupnicza. Ulice dochodziły do murów miejskich, które zachowały się np. w okolicach zamku. Oplatały one miasto wzdłuż biegu dzisiejszych ulic Dolnych i Górnych Wałów.
Więcej: https://www.slaskie.travel/poi/2964/zabytkowy-uklad-rynku-w-gliwicach
fot. T.Renk
Przez stulecia władze miejskie Gliwic urzędowały w budynku ratusza, który do dnia dzisiejszego stoi na środku rynku. Obecnie główną siedzibą władz miasta jest potężny gmach dawnego hotelu „Haus Oberschlesien” (czyli „Dom Górnośląski”). Urząd Miejski w Gliwicach wznosi się przy ulicy Zwycięstwa, łączącej Stare Miasto z dworcem kolejowym. Eklektyczna w duchu budowla została postawiona w latach 20. ubiegłego stulecia, a rozsławił ją w jednej ze swoich powieści Horst Bienek. Spalony w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich hotel został potem odbudowany według koncepcji architekta Tadeusza Teodorowicza-Teodorowskiego. Już w latach 50. XX wieku część pomieszczeń byłego hotelu zajęły władze miejskie Gliwic i do dziś to Urząd Miejski w Gliwicach.
fot. T.Renk
Pierwszy gliwicki ratusz został zbudowany już pod koniec XIII wieku i z pewnością był skromnym, drewnianym obiektem. Przypuszcza się jednak, że już z końcem XIV stulecia wzniesiono dwukondygnacyjną budowlę murowaną, w stylu gotyckim. Do dziś zachowały się pozostałości tego gmachu - choć jedynie w postaci piwnic. Obecny ratusz w Gliwicach to efekt XIX- i XX-wiecznych zmian budowlanych, które ostatecznie nadały mu cechy stylu klasycystycznego. Czterokondygnacyjny obiekt stoi na rzucie kwadratu, a wieńczy go wieża zegarowa, przykryta hełmem z latarnią. Warto zwrócić uwagę na szczegóły ratuszowych elewacji. Więcej: https://www.slaskie.travel/poi/15937/ratusz-w-gliwicach
Na dzisiejszej ulicy Zwycięstwa możemy podziwiać cały przegląd architektonicznych stylów historyzujących oraz eklektycznych. I tak, neorenesans reprezentują m.in. „Dom Chleba” (nr 4) i hotel „Diament” (nr 30); neobarok - budynek Banku Śląskiego (nr 28); neogotyk – kamienica pod numerem 38; neoklasycyzm – kamienica nr 7; wreszcie secesję – kamienice nr 9, 11 i 13. Jednak największe znaczenie artystyczne przypisuje się budynkom modernistycznym Więcej: https://www.slaskie.travel/culturalheritage/2691/zabytkowa-zabudowa-ul-zwyciestwa-w-gliwicach
Od przełomu XVIII i XIX wieku Gliwice, miasto o średniowiecznym rodowodzie, przeżywały okres dynamicznego rozwoju. Początek dała słynna Odlewnia Żelaza, następnie zbudowano inne fabryki, a kontakt z szerokim światem zapewniła linia kolejowa. Z roku na rok rosła też liczba ludności Gliwic i zmieniał się wygląd miasta W tym czasie, na rogu dzisiejszych ulic Wrocławskiej i Strzody, postawiono tylko okazałą gospodę, której klientami byli handlarze z pobliskiego targu końskiego. W czasach I wojny światowej nowa właścicielka urządziła tu hotel „Vier Jahreszeiten”, czyli „Cztery Pory Roku”. Po II wojnie światowej właścicielem budynku została Politechnika Śląska. W latach 2010-2011 budynek został przebudowany, od tego momentu jedynym gospodarzem budynku jest Wydział Architektury Politechniki Śląskiej.
Zabytkowe zabudowania dawnej kopalni „Gliwice” - „Nowe Gliwice”
W XX stuleciu ważnym punktem na gospodarczej mapie Gliwic była kopalnia węgla kamiennego, która wydobywała węgiel na terenie południowej dzielnicy miasta o nazwie Trynek. Do 1945 roku zakład nosił miano „Gliwitzer Grube”, a po tej dacie KWK „Gliwice”. Już w 1930 roku roczna produkcja przekroczyła 500 tysięcy ton węgla, a w czasie II wojny światowej sięgnęła prawie 900 tysięcy ton. Po II wojnie światowej kopalnia pracowała jeszcze przez ponad półwiecze - została zamknięta w 2000 roku. W następnych latach, dzięki zaangażowaniu władz miejskich, tereny i obiekty pokopalniane zagospodarowano jako Centrum Edukacji i Biznesu "Nowe Gliwice". Jego ozdobą są odnowione stuletnie budynki cechowni z łaźnią i maszynowni. W 1901 roku projektantami tych charakterystycznych, ceglanych obiektów byli dwaj doskonale na Śląsku znani architekci z Charlottenburga, Emil i Georg Zillmannowie - projektanci m.in. osiedli robotniczych w Nikiszowcu i w Giszowcu.
fot. UMWSL
Gliwice to jedno z najciekawszych miast Górnośląsko Zagłębiowskiej Metropolii. Podczas krótkiego city breaka można poznać wiele miejsc wyjątkowych i niespotkanych gdzie indziej. Turystyka miejska to tylko jedno oblicze Gliwic.
Zobacz też:
