Cmentarz żydowski w Bieruniu Starym

Miejscowość:
Bieruń
Odsłuchaj tekst
Dodaj do planera

W Bieruniu Starym, historycznym centrum współczesnego Bierunia, zachowały się materialne ślady niegdysiejszej obecności w mieście skromnej ale wpływowej społeczności żydowskiej. Najbardziej wymowną pozostałością jest cmentarz żydowski (kirkut), który znajduje się przy ul. św. Wita, nad rzeczką Mleczną. Nekropolia zajmuje niewielki obszar, który porasta gęsty las. Za murem i bramą cmentarną zobaczyć można około 50 pomników nagrobnych, z których najstarsze pochodzą z XVIII wieku.

Bieruń Stary

Bieruń to mniej więcej 20-tysięczne, przemysłowe miasto, położone na lewym brzegu Wisły - w miejscu, gdzie przez stulecia przebiegała granica państwowa. Miasto chwali się korzeniami sięgającymi głęboko w przeszłość – pierwsze pewne wzmianki o osadzie pochodzą z czasów średniowiecznych, lecz tradycja umiejscawia początki Bierunia jeszcze dalej wstecz. Prawa miejskie otrzymał Bieruń już w XIV wieku, zaś później kilkakrotnie je tracił i odzyskiwał. Do dziś zachował się średniowieczny układ urbanistyczny Bierunia Starego, z czworobocznym rynkiem i siecią wychodzących z niego ulic.

Żydzi w Bieruniu

W XVIII wieku zaznaczyła swoją obecność w Bieruniu nieliczna społeczność żydowska, reprezentowana przez kilku kupców i rzemieślników. Około 1750 roku liczba Żydów wzrosła, tak że pokusili się oni o założenie gminy wyznaniowej. Niestety, władze odrzuciły ten pomysł. Mimo to w Bieruniu funkcjonował dom modlitwy i cheder, czyli szkoła żydowska, a w 1778 roku założono własny cmentarz. Na początku XIX wieku Żydzi na Śląsku doczekali się równouprawnienia. Wkrótce w Bieruniu zorganizowano więc gminę wyznaniową, wzniesiono też bożnicę. Liczba osób wyznania mojżeszowego wzrosła wtedy do ponad 100, ale do gminy należeli też żydzi z sąsiednich miejscowości. Już w pierwszych latach XX wieku zaznaczył się spadek liczby Żydów w regionie. Większość opuściła Bieruń po I wojnie, po przyłączeniu tych terenów do Polski. Do dziś w Bieruniu przetrwał budynek dawnej synagogi przy ul. Oświęcimskiej (obecnie remiza strażacka) oraz cmentarz żydowski przy ul. św. Wita, nad rzeką Mleczną.

Cmentarz żydowski

Nekropolia jest kępą zieleni w gęsto zabudowanym otoczeniu. Za świeżo wzniesionym murem, za który dostajemy się przechodząc przez bramę ozdobioną dwiema menorami, wśród drzew kryją się powalone najczęściej nagrobki. Mają one kształt prostokątnych macew lub obelisków; wykonano je zaś albo z piaskowca, albo z granitu. Najstarsze pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Większość (ogółem zachowało się tutaj około 50 pomników) posiada inskrypcje w języku hebrajskim i niemieckim. Ornamentyka nagrobków jest dość uboga.

Wyświetlenia:  182
Lokalizacja:

Ul. św. Wita
43-150 Bieruń
Gmina: Bieruń
Powiat: bieruńsko-lędziński


Region turystyczny: 
Region Pszczyński
Lokalizacja: 
W mieście
Kategoria: 
Dziedzictwo kulturowe

Informacje ogólne:
Rodzaj obiektu:  Zabytki sakralne

Dostępność Całoroczny
Twoja ocena:
Ocena: 0.0 (Oddano 0 głosy)
Trasa
Trasa
Szlak znakowany
Do startu
Do mety
PDF
Pliki dźwiękowe
Pogoda
Katowice
Zakwaterowanie w pobliżu
Bieruń
0.46 km
Bieruń
1.61 km
Tychy
3.01 km
Tychy
5.06 km
Gastronomia w pobliżu
Bieruń
1.26 km
Tychy
5.16 km
Bieruń
5.45 km
Wydarzenia w pobliżu
Tychy
2025-10-24
10.16 km
Tichauer Art Gallery serdecznie zaprasza na wystawę prac Henri'ego Matisse'a – artysty, który na nowo zdefiniował znaczenie koloru i formy w sztuce. Wernisaż wystawy odbędzie się 24 października 2025 roku o godzinie 18.00
Tychy
2025-10-03
10.16 km
Tichauer Browar Obywatelski zaprasza na unikatową wystawę rzeźb pt. „i zośka u Jotki” Jerzego Kędziory, prezentowaną w industrialnej przestrzeni Tichauer Art Gallery (ul. Browarowa 21, Tychy). Wystawa dostępna będzie do 11 stycznia 2026 r.
Katowice
2025-11-16
15.03 km
Miejski Dom Kultury na Giszowcu serdecznie zaprasza na wyjątkowy spektakl teatralny „Umrzeć ze śmiechu”, który odbędzie się 16 listopada o godzinie 17.00 w Miejskim Domu Kultury Giszowiec w Katowicach.
Katowice
2025-10-26
18.14 km
Zapraszamy na warsztaty teatralne wśród eksponatów wystawy „Anatomia Relacji”. Wykorzystamy elementy techniki Meisnera, Czechowa i improwizacji aktorskiej, by na nowo zachwycić się ludzką wrażliwością i relacją z drugim człowiekiem.
Katowice
2025-11-22
18.63 km
22 listopada zapraszamy na 9. Już edycję Whisky & Food Festival - pierwszego na Górnym Śląsku festiwalu whisky w klimatycznych industrialnych wnętrzach Fabryki Porcelany.