O Gliwicach jako mieście czytamy po raz pierwszy w drugiej połowie XIII wieku. Osada nad Kłodnicą miała już wówczas ustrój miejski oraz charakterystyczny wygląd - z czworobocznym, niemal kwadratowym rynkiem w środku; z jego narożników wybiegały po dwie prostopadłe ulice, a całość niewielkiej zabudowy zamknięta była owalem miejskich obwarowań. Rynek był sercem miasta. Na nim gromadzili się kupcy, a w domach przy rynku mieszkali co znaczniejsi obywatele; w ratuszu zasiadały miejskie władze.
Drewniany i Murowany Ratusz
Pierwszy gliwicki ratusz został zbudowany już pod koniec XIII wieku i z pewnością był skromnym, drewnianym obiektem. Przypuszcza się jednak, że już z końcem XIV stulecia wzniesiono dwukondygnacyjną budowlę murowaną, w stylu gotyckim. Do dziś zachowały się pozostałości tego gmachu - choć jedynie w postaci piwnic. Miasto, a wraz z nim ratusz płonął wielokrotnie ale za każdym razem był odbudowywany. W zależności od kondycji finansowej, w jakiej znajdowało się miasto po pożarze, wieżę ratusza albo podwyższano i bogato zdobiono, albo też obniżano i pozbawiano wszelkich zdobień.
Ratusz obecnie
Obecny ratusz w Gliwicach to efekt XIX- i XX-wiecznych zmian budowlanych, które ostatecznie nadały mu cechy stylu klasycystycznego. Czterokondygnacyjny obiekt stoi na rzucie kwadratu, a wieńczy go wieża zegarowa, przykryta hełmem z latarnią. Warto zwrócić uwagę na szczegóły ratuszowych elewacji. Dostrzeżemy tam m.in. płaskorzeźbę ze starym herbem Gliwic, barokową grupę figuralną z Matką Bożą Niepokalanie Poczętą (autorstwa najwybitniejszego XVIII-wiecznego rzeźbiarza śląskiego, Jana Melchiora Oesterreicha) oraz dwie pamiątkowe tablice, poświęcone pobytowi w Gliwicach (w 1863 roku) króla polskiego, Jana III Sobieskiego. Reprezentacyjne wnętrza ratusza zostały przeznaczone na sesje Rady Miasta, konferencje oraz uroczystości ślubne.
