slaskie.travel
Repty Śląskie zaliczają się do najstarszych miejscowości w tej części Górnego Śląska – pierwsza wzmianka o nich pochodzi z początku XIII wieku, kiedy należały do wrocławskiego klasztoru norbertanów. Później majątek znajdował się w rękach różnych rodów szlacheckich. W 1824 roku Repty Śląskie wraz ze Starymi Tarnowicami kupił Karol Łazarz ze świerklanieckiej linii śląskiego rodu magnatów ziemskich i przemysłowych Henckel von Donnersmarck. Postanowił on przekształcić rozległe obszary leśne swojej nowej posiadłości w zwierzyniec, czyli miejsce do polowania. W pierwotnym lesie przeprowadzono wycinkę, a następnie nasadzono około 10 tysięcy nowych drzew różnych gatunków, wzniesiono zamek myśliwski, a cały teren ogrodzono kamiennym murem, którego fragmenty istnieją do dziś. Na polowania przyjeżdżał tu nawet sam cesarz Wilhelm II. Syn magnata – Guido, zamienił zwierzyniec w park w stylu angielskim, a w latach 1893-98 zbudował kompleks pałacowy z główną rezydencją w stylu neorenesansu niemieckiego. Donnersmarckowie władali Reptami do 1945 roku, kiedy to pałac został spalony, a włości przejęło państwo polskie. Na miejscu pałacu zbudowano Górnośląskie Centrum Rehabilitacji „Repty”. Od 1998 teren parku wchodzi w skład zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” utworzonego dla ochrony wielkoprzestrzennej kompozycji krajobrazowej, na którą poza zabytkowym parkiem składają się przylegające do niego tereny rolne oraz fragment doliny rzeki Dramy. Obiekt ten znajduje się także na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 Podziemia-Tarnogórsko Bytomskie PLH240003.
Park w Reptach, Salezjański Zakład Opieki Zdrowotnej, fot. www.slaskie.travel
Górnośląskie Centrum Rehabilitacji „Repty”, fot. www.slaskie.travel
Park w Reptach zachwyca bogactwem szaty roślinnej i pięknymi pejzażami. Podziwiać tu można jeden z najstarszych drzewostanów na Górnym Śląsku, opisywany już w księgach górniczych z XVI w. jako „buczyna repecka”. Przez środek Parku przepływa rzeka Drama, tworząc dolinę o głębokości 20 m, która dzieli go na dwie naturalne części – zabytkowy park w Reptach oraz okolice Góry Mikołaja (318 m n.p.m.). Dolina Dramy jest jednym z najbardziej malowniczych miejsc w Parku. W okresach suchych jest to niewielka, uroczo meandrująca rzeczka, ale po większych opadach przypomina górski potok. Poniżej Parku do Dramy uchodzą wody z wylotu Sztolni Czarnego Pstrąga. Przed wybuchem II wojny światowej w Dramie żyły pstrągi potokowe i raki, ale obecny stan czystości wód w tej rzece nie pozwala na ich powrót.
Park w Reptach, Szyb Sylwester i baza turystyczna, fot Piotr Korab
Park w Reptach, fot. UM Tarnowskie Góry
Park w Reptach, Sztolnia Czarnego Pstrąga, Szyb Ewa, fot. UM Tarnowskie Góry
Park ma charakter naturalnego lasu bukowego z fragmentami grądu oraz łęgami olszowymi wzdłuż cieków wodnych. Stwierdzono tu występowanie pięciu zespołów leśnych: buczyny pomorskiej (Melico-Fagetum), kwaśnej buczyny niżowej (Luzulo pilosae-Fagetum), grądu subkontynentalnego (Tilio-Carpinetum), podgórskiego łęgu jesionowego (Carici remotae-Fraxinetum) i łęgu jesionowo-olszowego (Fraxino-Alnetum). Naturalny drzewostan, tworzony głównie przez buki, dęby, graby, jesiony, lipy, klony i olsze, uzupełniają w przestrzeni parku gatunki egzotyczne, w większości północnoamerykańskie, tj. buki japońskie, choiny kanadyjskie, czeremchy, cyprysiki groszkowe, daglezje zielone, dęby błotne, dęby czerwone, dęby węgierskie, klony srebrzyste, magnolie drzewiaste, platany, sosny wejmutki czy tulipanowce amerykańskie. Wiele drzew w Parku ma ponad 100 lat, a znaczna ich część nawet ponad 200 lat. Potężne drzewa tworzą niesamowity klimat tego miejsca, panuje tu półmrok, jest wilgotno i chłodno, dno lasu jest ubogie, przywołując na myśl dawną Puszczę Śląską.
Bogactwem cechuje się nie tylko szata roślinna tego terenu, ale również świat zwierząt. Licznie występują bezkręgowce takie jak pluskwiaki, motyle, błonkówki czy muchówki. Środowiska leśne są bogatym siedliskiem chrząszczy. W parku można spotkać duże, drapieżne biegacze z rodzaju Carabus oraz Calosoma, jak również gatunki kózkowatych. W lesie repeckim i okolicach stwierdzono ponad 70 gatunków ptaków (np. liczne dzięcioły, sikory czy krukowate) oraz kilka gatunków płazów (częstych zwłaszcza w Dolinie Dramy) i gadów. Występuje tu ponad 25 gatunków ssaków, z których warto wspomnieć o nietoperzach często spotykanych jesienią (podczas godów) i zimą w podziemnych sztolniach.
Cenna przyrodniczo jest również zabytkowa aleja kasztanowa stanowiącą fragment drogi z Rept Starych do Starych Tarnowic (dzielnice Tarnowskich Gór). W pobliżu parku, przy kościele św. Mikołaja w Reptach Śląskich można natomiast podziwiać pomnikowy okaz kasztana jadalnego, który ma ok. 20 m wysokości, a obwód jego pnia wynosi 860 cm.
W okolicach Rept już w XVII i XVIII w. była prowadzona ożywiona działalność górnicza związana z eksploatacją bogatych złóż rud srebra i ołowiu. Sztolnie służyły do odprowadzania wody z podziemnych wyrobisk górniczych do rzeki Stoły i rzeki Dramy.
Sztolnia Czarnego Pstrąga, szyb Sylwester, baza turystyczna, fot. Agnieszka Draus
Sztolnia Czarnego Pstrąga, fot. UM Tarnowskie Góry
W Parku w Reptach znajdują się dwa zabytkowe szyby dawnego wyrobiska kopalnianego – Sztolni Czarnego Pstrąga, tj. Szyb Ewa (20 m, 1826 r.) i Szyb Sylwester (30 m, 1828 r.), pomiędzy którymi odbywa się najdłuższy w Polsce podziemny przepływ łodziami. Liczy on 600 metrów i jest to fragment najdłuższej XIX-wiecznej Sztolni Głębokiej Fryderyk (łączna długość jej korytarzy wynosiła 15 km), której wylot zobaczyć można kilka kilometrów dalej. Podczas podziemnej wycieczki w świetle lamp karbidowych można podziwiać liczne zjawiska krasowe (stalaktyty, stalagmity, draperie i kaskady martwicowe) oraz wykute w skale dolomitowej oryginalne fragmenty chodnika sztolniowego. Sztolnia Czarnego Pstrąga wpisana została w lipcu 2017 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO wraz z Kopalnią Srebra i około 20 innymi obiektami pogórniczymi z Tarnowskich Gór i okolicach pod nazwą „Kopalnie rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach”.
Sztolnia Czarnego Pstrąga, fot. Agnieszka Draus
