Miechowicka Ostoja Leśna to zespół przyrodniczo-krajobrazowy utworzony w 2012 roku na powierzchni ponad 300 ha. Obejmuje fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego o dużym zróżnicowaniu ekosystemów. Charakterystyczną cechą rzeźby terenu są malownicze, naturalne, głęboko wcięte doliny Rokitnickiego Potoku i jego dopływów oraz stawy w układzie paciorkowym. Obszar ten odznacza się walorami przyrodniczymi o wysokiej wartości. Dominują tu siedliska żyznych lasów wyżynnych, na których rozwinęły się: grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum oraz żyzna buczyna sudecka Dentario enneaphylli-Fagetum z fragmentami starodrzewów. W dolinach potoku Rokitnickiego i jego dopływów występuje siedlisko niżowych łęgów olszowych i jesionowo-olszowych Fraxino-Alnetum. W runie lasów można zaobserwować chronione i rzadkie gatunki roślin naczyniowych, takie jak: czosnek niedźwiedzi Allium ursinum, czosnek siatkowaty Allium victorialis, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum czy ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum.
Szczególnie interesującą rośliną jest czosnek siatkowaty. Jest to gatunek typowo górski, który w województwie śląskim rośnie na nielicznych stanowiskach (na Pilsku, Baraniej Górze i w okolicach Cieszyna) i posiada status gatunku zagrożonego wymarciem.
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Maciej Koźmiński
Znajdują się tu także pozostałości dawnych założeń parkowych. Od połowy XIX wieku z inicjatywy właścicieli dóbr miechowickich – rodziny Tiele-Winckler – na teren Lasu Miechowickiego wprowadzano gatunki egzotycznych drzew i krzewów. W latach dwudziestych XX wieku zachodnią część lasu przekształcono w Miechowicko-Rokitnicki Park Leśny. Wytyczono sieć dróg spacerowych, tras rowerowych i ścieżek do jazdy konnej, wprowadzono otwarte przestrzenie kompozycyjne, zbudowano stawy, wytyczono miejsca wypoczynku. Wiele z tych elementów jest nadal czytelnych we współczesnym krajobrazie tego obszaru. W siedliskach lasów wyżynnych występują wprowadzane przed laty okazy egzotycznych gatunków drzew, m.in. jedlica Douglasa Pseudotsuga menziesii, jodła kalifornijska Abies concolor, choina kanadyjska Tsuga canadensis, cyprysik Lawsona Chamaecyparis lawsoniana, grujecznik japoński Cercidiphyllum japonicum. W sąsiedztwie leśniczówki zachowały się fragmenty dawnej alei tulipanowców amerykańskich Liriodendron tulipifera.
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Maciej Koźmiński
Cały obszar cechuje bogata ornitofauna. Swoje terytoria lęgowe mają tutaj m.in. takie rzadkie gatunki jak: dzięcioł czarny Dryocopus martius, dzięcioł średni Dendrocopos medius, dzięcioł zielonosiwy Picus canus, dzięciołek Dendrocopos minor, muchołówka białoszyja Ficedula albicollis, raniuszek Aegithalos caudatus.
Liczne zbiorniki wodne zlokalizowane w obrębie kompleksu leśnego stanowią ostoje herpetofauny. Stwierdzono tu występowanie podlegających ochronie płazów: kumaka nizinnego Bombina bombina, ropuchy szarej Bufo bufo, rzekotki drzewnej Bufo bufo, traszki zwyczajnej Triturus vulgaris, traszki grzebieniastej Triturus cristatus oraz żab – wodnej Rana esculenta, trawnej Rana temporaria i moczarowej Rana arvalis.
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Agata Kloczkowska, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Obszar można zwiedzać korzystając z kilku różnych wariantów tras spacerowych zaznaczonych na tablicach informacyjnych. Wyznakowano tu ścieżkę dydaktyczną – „Ciekawe drzewa Lasu Bytomskiego”, która pozwala zapoznać się z interesującymi gatunkami i formami drzew gatunków rodzimych i egzotycznych. Przez obszar przechodzi także ścieżka dydaktyczna „Gajdzikowe Górki”, która rozpoczyna się w Zabrzu Rokitnicy.
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Agata Kloczkowska, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ
Miechowicka Ostoja Leśna, fot. Krzysztof Sokół, CDPGŚ