slaskie.travel
Dynamiczny rozwój przemysłu na Górnym Śląsku dowiódł oczywistej potrzeby stworzenia warunków do transportu wydobywanych i produkowanych tu dóbr, które początkowo spławiano rzeką Kłodnicą. Ponieważ nastręczało to wielu problemów podjęto decyzję o budowie sztucznej drogi wodnej – Kanału Kłodnickiego, łączącego Odrę z Górnym Śląskiem (początkowo do centrum Gliwic, a następnie do sztolni zabrzańskiej kopalni Królowa Luiza). Choć Kanał cieszył się dużym zainteresowaniem z upływem czasu przestał być wystarczający oraz konkurencyjny wobec rozwijającej się kolei i transportu drogowego.
Na początku lat trzydziestych XX wieku podjęto odważną ale i wyczekiwaną decyzję o budowie całkowicie nowego kanału, częściowo położonego w śladzie starego Kanału Kłodnickiego. Prace budowlane trwały w latach 1934-1938. Nowa droga wodna – Kanał Gliwicki (zwany krótko Adolf Hitler Kanal, Oberschlesischer Kanal a także Gleiwtzer Kanal) zaczyna swój bieg od rzeki Odry w Kędzierzynie Koźlu, kończy w porcie w Gliwicach. Jego ogólna długość to 40,6 km. Różnicę skrajnych stanowisk, wynoszącą 43,6 m pokonuje się za pomocą 6 bliźniaczych śluz: Kłodnica, Nowa Wieś, Sławęcice, Rudziniec, Dzierżno i Łabędy o spadach od 4,20 m do 10,4 m, szerokości komór 12 m i długości użytkowej 72 m. Śluzy dzielą kanał żeglugowy na 7 odcinków, wykonanych częściowo w wykopie a częściowo w nasypie.
Na terenie województwa śląskiego zlokalizowane są się trzy z sześciu śluz: Rudziniec, Dzierżno i Łabędy. Każda z nich to w tej chwili rzadki w skali kraju, zachowany obiekt hydrotechniczny, często jeszcze z oryginalnym wyposażeniem z czasów budowy, który choć lata świetności ma już za sobą, jest wciąż sprawny. Mimo, że stale eksploatowane śluzy wymagają bieżących napraw i konserwacji, nie wszystkie są wyposażone w oryginalne części i podzespoły, trwa procedura wpisu obiektów do rejestru zabytków województwa śląskiego. Każda ze śluz zachowała bowiem w mniejszym lub większym stopniu charakter minionej już epoki i będąc świadkiem tamtych wydarzeń, obcych i dalekich zwłaszcza młodemu pokoleniu, pozwala uzyskać wyobrażenie o myśli technologicznej ówczesnych inżynierów i strategii rozwoju przemysłowego regionu. Życie ówczesnych mieszkańców terenów położonych w sąsiedztwie samego Kanału nie tylko silnie wiązało się z Odrzańską Drogą Wodną – w dużej mierze zależało od Kanału Gliwickiego. Tak zrodził się potencjał drogi wodnej i towarzyszące mu legendy.
Kanał Gliwicki ze śluzami, umożliwiającymi żeglugę jest wciąż czynnym miejscem pracy. Dlatego też na co dzień wstęp na teren każdej ze śluz, jako obiektów hydrotechnicznych, pracujących i będących w ciągłej eksploatacji nie jest możliwy. Decydują o tym względy bezpieczeństwa dla odwiedzających obiekt, jak i samej śluzy, która pełni istotne funkcje z uwagi na możliwość prowadzenia fali powodziowej wezbranej rzeki Kłodnicy. Nie można zatem zobaczyć z bliska budynków, sterowni i maszynowni, układów mechanicznych i komór śluz. Możliwe jest co prawda skorzystanie z oferty przewoźników i wybranie się w rejs pasażerski, jednak w czasie śluzowania pasażerowie nie mogą opuszczać jednostki. W minionym roku, kiedy Kanał Gliwicki z reprezentującą go śluzą w Rudzińcu stał się laureatem konkursu „Obiekt zaprzyjaźniony INDUSTRIADY 2015”, mieszkańcy regionu mieli jak dotąd unikatową możliwość, by wejść na teren jednego z obiektów hydrotechnicznych oraz uczestniczyć w rejsie po odcinku Kanału Gliwickiego. Ich zainteresowanie przerosło najśmielsze oczekiwania organizatora wydarzeń, przewidzianych z okazji INDUSTRIADY 2015 r., dlatego też nie wszyscy chętni skorzystali z możliwości zwiedzenia śluzy, czy rejsu statkiem pasażerskim. Nie pozwoliły na to przede wszystkim względy bezpieczeństwa (ograniczona przepustowość obiektu). Stąd, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym i chcąc udostępnić obiekt w Rudzińcu jak największej liczbie mieszkańców regionu zafascynowanych industrialnymi historiami, również i w tym roku zarządca Kanału Gliwickiego – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach chętnie włączy się w przygotowanie festiwalu Szlaku Zabytków Techniki INDUSTRIADA 2016.
Śluza Rudziniec, jako obiekt, gdzie będą się odbywały wydarzenia specjalne jest unikatowa w skali pozostałych na terenie województwa śląskiego. Oddalona tylko o 2 km od Opolszczyzny śluza, posiada bowiem zachowane pierwotne mechaniczne układy napędu. Dla odwiedzających dostępne będą m.in. wnętrza budynków technicznych. Śluza w Rudzińcu została poddana pracom remontowym w ramach projektu „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku będącym w zarządzie RZGW w Gliwicach – przystosowanie do III klasy drogi wodnej”, finansowanego przez Unię Europejską w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko”, za sprawą którego m.in. możliwe jest dalsze bezpieczne i sprawne korzystanie z obiektów Kanału Gliwickiego (modernizacji podlegają śluzy: Łabędy, Dzierżno, Rudziniec i Kłodnica). Udało się na niej zachować najwięcej oryginalnych urządzeń spośród wszystkich śluz na terenie województwa śląskiego. Pozwolił na to ich stan i kształt w jakim się zachowały, będąc cały czas w eksploatacji. Dodatkowo obiekt posiada węzeł sanitarny. Przez teren śluzy wiodą wytyczone wzdłuż każdej komory ścieżki technologiczne, zapewniające bezpieczeństwo pracownikom i odwiedzającym. Obiekt jest również wyposażony w oświetlenie, gwarantujące dobrą widoczność przy niepogodzie lub po zmroku.
